Kişnişin Kökeni
Kişniş (cilantro olarak da bilinir), kişniş tohumunun kaynağı olup maydanoz ailesine aittir ve iki ot arasında belirgin bir benzerlik vardır. Bu kadar benzemelerinden dolayı, deneyimli değilseniz kişnişi maydanozla karıştırmak oldukça kolaydır. Kişniş, Latin Amerika, Hindistan ve Asya’nın farklı bölgelerinde mutfağın temel bir bileşenidir.
Kişnişin mutfaktaki geçmişi oldukça eskilere dayanır ve en eski otlardan biri olarak bilinir. İsrail mağaralarında yaklaşık 8,000 yıl öncesine ait kişniş tohumları bulunmuştur; ayrıca Kral Tutankhamun’un mezarında da kişniş tohumları bulunmuştur. 1600’lerde Amerika kıtasına getirilen bu ot, Amerikan Güneybatısı, Meksika ve Latin Amerika mutfağında belirgin bir rol üstlenmiştir.
Kişniş, İspanyolca’daki “cilantro” kelimesinden gelir ve “coriander” ise Antik Yunanca “koriannon” kelimesinden türetilmiştir. Meksika mutfağında yaygın olarak kullanılması, bu bitkinin Kuzey Amerika’da İspanyolca adıyla bilinmesine neden olmuştur.
Kişnişin Lezzet Profili
Kişnişin lezzeti oldukça tartışmalıdır. Bazı insanlar için kişniş, taze ve turunçgil aromalı iken, bazıları için sabun tadındadır. Kişniş fobisi olarak bilinen bu durum, genetik temelli bir olasılık olarak araştırılmıştır ve kişnişi sevmeye yatkınlık veya tiksinme genetik olabilir.
Kişnişin Sağlık Faydaları
Kişniş, Avrupa ve Hindistan’ın bazı bölgelerinde şifalı bir bitki olarak bilinir. Sağlık yararlarından bazıları şunlardır:
- Kan şekeri kontrolü ve serbest radikal üretiminin azaltılması
- Yapraklarındaki uçucu yağların antimikrobiyal özellikleri
- Uçucu yağlardaki fitokimyasallar (limonen, borneol ve kafur gibi)
- Salmonellayı öldürmede etkili olduğu kanıtlanan dodesenal bileşiği; hem tohumlarında hem de yapraklarında bulunur.
- A vitamini açısından zengindir; 1/4 fincan kişniş, günlük önerilen A vitamini ihtiyacının %9’unu karşılar. A vitamini böbrek ve retina fonksiyonlarının korunmasına yardımcı olur.
- Kanın pıhtılaşmasını sağlayan ve aşırı kanamayı önleyen K vitamini açısından zengindir.
Kişnişin Yaygın Kullanım Alanları
Meksika mutfağının ana lezzetlerinden biri olan kişniş, salsa ve guacamole için vazgeçilmezdir. Kişnişi, yemeklere son dokunuş olarak garnitür olarak ekleyebilir veya arroz con pollo gibi klasik Meksika yemeklerinde olduğu gibi pişirerek kullanabilirsiniz.
Akdeniz mutfağında da bazen pestolarda kullanılır ve burada kişnişin fesleğenden daha uzun bir kullanım geçmişi vardır.
Hindistan’da, “dhania” olarak bilinen kişniş, chana masala, aloo gobi ve sebzeli samosa gibi yemeklerde kullanılır. Çin’in Sichuan bölgesine özgü çeşitli yemeklerde de kişniş yer alır; çorbalarda veya garnitür olarak kullanılır.
