Mercanköşk Nedir?
Mercanköşk, Kuzey Afrika’ya özgü bir bitki olup, kekik ile akrabadır. Bu bitkinin kültüre alınmasının, Akdeniz bölgesinde, özellikle Kıbrıs ve Türkiye’de başladığı düşünülmektedir. Hem mercanköşk hem de kekik, Origanum cinsine aittir. Avrupa’nın bazı bölgelerinde kekik “yabani mercanköşk” olarak adlandırılırken, mercanköşk ise “tatlı mercanköşk” olarak bilinir.
Antik Mısır’da şifa verici ve koruyucu özellikleri için kullanılmıştır; Yunanlılar ve Romalılar tarafından ise mutluluğun simgesi olarak kabul edilmiştir. Yunanlılar, taçlarında ve çelenklerinde kullandıkları mercanköşk yapraklarına “dağların sevinci” demiştir.
Mercanköşk Lezzet Profili
Mercanköşk, adaçayını andıran, çam ve narenciye notaları içeren sıcak bir tada sahiptir. Kekik ile karşılaştırıldığında daha karmaşık bir tat profiline sahiptir ve daha naziktir. Kekikte bulunan baharatlı alt tonlara sahip değildir. Bu nedenle uzmanlar, mercanköşkün hafif yemeklerde, özellikle tavuk veya balık gibi tariflerde kullanılmasını önermektedir. Balık soslarında ve domates bazlı soslarda yaygın olarak kullanılır.
Mercanköşkün Sağlık Faydaları
- Besin değeri yüksektir. Mercanköşk, sağlıklı bir diyetin mükemmel bir parçası olup A ve C vitamini ile kalsiyum ve demir gibi mineraller açısından zengindir. İki yemek kaşığı mercanköşk, günlük demir ihtiyacınızın yaklaşık yüzde 20’sini karşılar.
- Sindirim sistemini destekler. Mercanköşk, sindirimi artıran enzimleri artırarak mideyi yatıştırır. Mercanköşk çayı, gaz gidermeye yardımcı olur ve antibakteriyel etkisi bağırsak enfeksiyonlarını önleyebilir. Ayrıca kabızlık ve ishal için rahatlama sağlar.
- Hastalıklara karşı koruma sağlar. Antibakteriyel ve antiviral özellikleri sayesinde mercanköşk, stafilokok, gıda zehirlenmesi ve soğuk algınlığı gibi hastalıklara karşı koruma sağlar.
- Kalp sağlığını destekler. Mercanköşk, kan basıncını düşürerek kalp sorunları riskini azaltır ve atardamarlardaki kolesterol birikimini azaltarak damar sertliği riskini azaltır.
- Anti-inflamatuar özelliklere sahiptir. Astım, migren ve vücut ağrıları gibi iltihapla ilişkili durumlarla savaşır. Eklem ağrılarını ve kas ağrılarını hafifletmek için topikal olarak da uygulanabilir.
- Yatıştırıcı etkileri vardır. Mercanköşk, uykusuzluğu gidermeye, stresi azaltmaya ve duyguları kontrol altına almaya yardımcı olabilir. Daha yüksek dozlarda antidepresan olarak da kullanılabilir.
Mercanköşkün Yaygın Kullanım Alanları
Mercanköşk, yaprakları ve çiçekleri taze veya kurutulmuş olarak kullanılabilir, kurutulmuş hali bazen toz haline getirilir. Dana, kuzu, tavuk ve balık gibi et yemeklerine lezzet katmak için kullanılır. Domates bazlı yemeklerin yanı sıra mantar sosları ve sirkelere de aroma verir. Mercanköşkü uzun süre pişirmemek gerekir; uzun pişirme süreçleri uçucu yağlarının buharlaşmasına neden olarak lezzetini ve besin değerini kaybetmesine yol açabilir.
