Safran
Safranın tarihi, geç Bronz Çağı’na kadar uzanır ve o dönemlerde, bugünkü gibi çeşitli kullanım alanlarına sahipti. Safran, crocus çiçeğinin kurutulmuş stigmalarından oluşur ve Orta Doğu’da baharat, boya ve parfüm olarak kullanılırdı.
Safranın Tarihçesi
Antik Roma’da Romalılar, banyolarını kokulandırmak için safranı kullanırlardı. VIII. Henry’nin sarayında kadınlar saçlarını safranla renklendirirdi; fakat kral, bu uygulamayı yasakladı. Bu yasağın sebebi, safranın kraliyet sofralarına ulaşmasını engelleyebilecek bir kıtlık korkusuydu. 15. yüzyılda Almanya’da safranı sahtecilik yaparak satmaya çalışan tüccarlar idam edilirdi.
Araplar, İspanya’yı kontrol ettikleri dönemde crocus çiçeğini buraya diktiler. Hatta safran kelimesi Arapça “zafaraan” kelimesinden gelmektedir. O dönemden günümüze kadar safran, dünyanın en pahalı baharatı olmaya devam etmiştir. Safranın pahalı olmasının sebebi, bir kilo baharat elde etmek için 225.000’den fazla crocus çiçeğinin stigma kısmının toplanması gerektiğindendir.
Günümüzde safranın çoğu İran’da yetiştirilip hasat edilmektedir. Her yıl hasat edilen safranın yüzde 90’ını İran üretir; ancak İtalya, Yunanistan ve Fas da önemli üreticiler arasındadır.
Safranın Kullanım Alanları
Safranın Tat Profili
Safranın karmaşık aroması, kullanıldığı yemeğe göre değişebilir. Çoğunlukla acı ve hafif metalik bir tada sahip olarak tanımlanır; keskin ve delici bir kokuya sahiptir.
Safranın Sağlık Faydaları
- Depresyon Tedavisi: New York Üniversitesi Langone Tıp Merkezi’nden yapılan araştırmalar, safranın depresyondan muzdarip bireylere fayda sağlayabileceğini göstermektedir. Uzun vadede tedavi için etkili olabilir, çünkü bilinen bir yan etkisi yoktur.
- Hafıza Gelişimi: Safranın içeriğindeki crocetin ve crocin bileşenleri, hafıza ve bilişsel işlevlere yardımcı olabilir. Bu nedenle, safran Alzheimer hastalığının tedavisinde faydalı olabilir. Crocetin, safranın parlak sarı rengini sağlayan maddedir.
- Kanserle Mücadele: Crocetin ve crocin, hafıza gelişimine yardımcı olmanın yanı sıra tümör büyümesiyle de savaşabilir.
- Körlükle Mücadele: Safran, görme sağlığını iyileştirebilir ve yaşa bağlı makula dejenerasyonuna karşı özellikle etkili olabilir. Yaşa bağlı makula dejenerasyonu, yaşlılarda en yaygın körlük sebeplerinden biridir.
- Ağrı Kesici Özelliği: Tarih boyunca birçok ülkede ağrı kesici olarak kullanılan safranın aktif ağrı kesici bileşeni izofron, çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılmak üzere test edilmektedir.
Safranın Yaygın Kullanım Alanları
Safran oldukça yoğun bir baharattır, bu yüzden küçük bir miktar bile bir yemeğin karakterini büyük ölçüde değiştirebilir. Safran, birçok Hint yemeğinde, özellikle pilavlar, tatlılar ve dondurmalarda kullanılır. Suudi Arabistan’da ise safran ve kakule, geleneksel Arap kahvesi için kullanılan lezzet vericilerdendir.
Safran, otantik İtalyan risottoları, geleneksel İsveç safran ekmeği ve Fransız deniz ürünleri çorbaları için vazgeçilmez bir bileşendir. İspanya’da paella’da kullanılır ve bu yemeğin en önemli lezzet bileşeni olarak kabul edilir.
